मातीची गरज नाही… हे आहे ‘पाण्यापासून’ पैसे कमवण्याचे तंत्र! हायड्रोपोनिक्स शेती बद्दल तुम्हाला माहिती आहे का?

नगर सहयाद्री वेब टीम
पारंपारिक शेती पद्धती पुरेशा नाहीत. यामुळेच शेतकऱ्यांना नवीन आणि आधुनिक पद्धतीचा अवलंब करावा लागणार आहे. त्यामुळे आम्ही तुम्हाला शेतीच्या एका नवीन तंत्राबद्दल माहिती सांगणार आहोत. हे असे तंत्र आहे ज्यामध्ये शेतकरी मातीविनाही पिकांच्या सुधारित जाती वाढवू शकतात. या शेतीत, ना जड यंत्रे किंवा मोठ्या शेतांची गरज भासणार नाही. या शेती तंत्राला हायड्रोपोनिक्स म्हणतात. हायड्रोपोनिक्स शेती म्हणजे काय, ती कशी केली जाते याबाबत आम्ही तुम्हाला या लेखात माहिती देणार आहोत.

हायड्रोपोनिक्स शेती म्हणजे काय?
हायड्रोपोनिक्स या शब्दात ‘हायड्रो’ म्हणजे पाणी. या शेती तंत्राला मातीची गरज नाही तर फक्त पाणी लागते. हायड्रोपोनिक्स शेतीमध्ये मातीऐवजी वाळू किंवा खडे वापरले जातात. या प्रकारच्या शेतीचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे बदलत्या आणि बिघडलेल्या हवामानाचा पिकावर कोणताही परिणाम होत नाही कारण यामध्ये शेतकरी स्वतःच्या परिस्थितीनुसार हवामानावर नियंत्रण ठेवून शेती करतात.

हायड्रोपोनिक्स तंत्रज्ञानाने, ज्यांच्याकडे शेती नाही किंवा शहरी भागात राहतात ते देखील शेती करू शकतात.या तंत्रात पारंपारिक शेतीच्या तुलनेत खूपच कमी पाणी आणि खर्चात कपात आहे. एवढेच नाही तर या तंत्राचा वापर करून उगवलेली झाडे मातीत उगवलेल्या पिकांपेक्षा 20 ते 30 टक्के चांगली वाढतात. विशेष बाब म्हणजे शेतकरी एका छोट्या हायड्रोपोनिक फार्ममध्ये एकाच वेळी डझनभर विविध प्रकारची पिके घेऊ शकतात. या शेती तंत्रामुळे शेतकरी कमी जागेत आणि शेततळे व कोठार नसताना लाखोंची कमाई करत आहेत.

हायड्रोपोनिक शेती कशी केली जाते?
हायड्रोपोनिक शेतीत मातीची गरज नसते हे तुम्हाला आधीच माहीत आहे. शेतकऱ्यांना फक्त पाईपची गरज आहे. या पाईप्समध्ये समांतर अंतरावर छिद्र केले जातात. यानंतर, या छिद्रांमध्ये रोपे अशा प्रकारे लावली जातात की त्यांची फक्त मुळे पाईपच्या छिद्रांमध्ये जातात आणि झाडे पाईपच्या छिद्रांच्या बाहेर राहतातहे छेदलेले पाईप नंतर पाण्याने भरले जातात आणि काही वाळू, खडे किंवा कोको पीट देखील पाण्यात मिसळले जातात.

या पाईपमध्ये पाण्याबरोबरच वनस्पतींसाठी आवश्यक पोषक घटक मिसळून त्यांच्या मुळांपर्यंत पाठवले जातात. यामध्ये शेतातील तापमान 15 ते 30 अंश आणि आर्द्रता 80 ते 85 टक्के ठेवावी लागते. शेतकरी बांधवांनी हे समजून घेणे देखील गरजेचे आहे की हायड्रोपोनिक्स शेतीमध्ये पहिल्या पिकात खर्च खूप जास्त असतो, नंतर तो हळूहळू कमी होतो. सुरुवातीला हायड्रोपोनिक किंवा नैसर्गिक शेती करण्यासाठी खूप खर्च येतो, परंतु एकदा हायड्रोपोनिक फार्म तयार केले की प्रत्येक पिकावरील खर्च कमी होतो आणि उत्पादन वाढते. ढोबळ अंदाजानुसार, ग्रीन हाऊस हायड्रोपोनिक फार्म उभारण्यासाठी प्रति एकर क्षेत्र सुमारे 50 लाख रुपये खर्च येतो.