नगर सह्याद्री टीम : समीर हा शेतकरी कुटुंबातील आहे. त्याला लहानपणापासूनच शेतीची आवड होती. बारावीचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर ते कृषी क्षेत्रात रुजू झाले. तो त्याच्या कुटुंबातील सदस्यांना मदत करायचा. नंतर ते शिक्षण क्षेत्रात रुजू झाले. त्यांनी शिक्षण क्षेत्रात सुमारे पाच वर्षे काम केले. यानंतर, 2014 पासून, तो पूर्णपणे शेतीत आला.
* पारंपारिक शेती सोडून लेमन ग्रास फार्मिंग सुरू केली
31 वर्षीय समीर सांगतात की पूर्वी मी पारंपारिक शेती करायचो. खर्चाच्या तुलनेत ते फार चांगले उत्पन्न देत नसत. बाजारात पिकाची किंमतही चांगली नव्हती. मग मी विचार केला की अशी शेती केली पाहिजे ज्यात खर्च कमी आणि नफा जास्त आहे. खूप संशोधन केल्यानंतर मला एरोमेटिक प्लांटची माहिती झाली. 2014 मध्ये मी अश्वगंधा आणि शतावरीची लागवड सुरू केली. त्याला चांगला प्रतिसाद मिळाला, पण चांगले मार्केटिंग मिळू शकले नाही. त्यानंतर मला लेमन ग्रासबद्दल माहिती मिळाली. पुढच्या वर्षापासून म्हणजेच 2015 पासून मी लेमन ग्रास लागवडीस सुरुवात केली.
समीरने सेंट्रल इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिसिनल अरोमेटिक प्लांट, लखनौ (CIMAP) कडून लेमन ग्रास लागवडीसाठी तीन दिवसांचे प्रशिक्षण घेतले. त्यानंतर त्यांनी एक एकर जमिनीवर शेती करण्यास सुरुवात केली. काही महिन्यांनी झाडे तयार झाली. यानंतर त्याने त्याच्या पानांची विक्री सुरू केली. सुरुवातीला त्यांनी स्थानिक स्तरावर आणि नंतर मोठ्या उद्योगपतींना लेमन ग्रासच्या पानांचा पुरवठा सुरू केला. यामुळे त्याने भरपूर कमाई सुरू केली. त्यांनी चड्डा अरोमा फार्मस् नावाची स्वतःची कंपनी नोंदणी केली आहे.
* अडीच लाख रुपये खर्च करून तेल काढण्याचे यंत्र बसवले
समीर सांगतो की लेमन ग्रास लागवडीनंतर मला त्याच्या तेलाची माहिती मिळाली. त्याच्या तेलाला मोठी मागणी आहे. विशेषतः आरोग्य क्षेत्रात. जेव्हा मी चांगली रक्कम मिळवली, तेव्हा 2016 मध्ये मी 2.5 लाख रुपये खर्च करून तेल काढण्याचे मशीन बसवले. यानंतर मी पानांच्या मार्केटिंगसह तेलाचा व्यवसाय करायला सुरुवात केली. जेव्हा आमच्या बातम्या प्रसारमाध्यमांमध्ये प्रसिद्ध झाल्या, तेव्हा मोठे उद्योगपतीही आमचे ग्राहक बनले. यामुळे माझे मनोबल वाढले आणि मी हळूहळू शेतीची व्याप्ती वाढवायला सुरुवात केली. सध्या मी 20 एकर जमिनीवर लेमन ग्रास पीक घेत आहे.
* दरवर्षी 2,500 तेलाचे उत्पादन, 100 शेतकरी सामील झाले
समीर म्हणतो की मी स्वतः शेती करण्याव्यतिरिक्त इतर शेतकऱ्यांना लेमन ग्रासची शेती शिकवली. मी मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, राजस्थानसह अनेक राज्यांच्या शेतकऱ्यांना लेमन ग्रास शेतीचे प्रशिक्षण दिले आहे. मी दरमहा 20 ते 25 शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण देतो. सध्या 100 शेतकरी आहेत जे आमच्यासाठी लेमन ग्रास लागवड करतात. मी त्यांना वनस्पती पुरवतो आणि पीक तयार झाल्यानंतर ते मला उत्पादन देतात. त्यावर प्रक्रिया केल्यानंतर, मी देशभरात मार्केटिंग करतो. यामुळे त्या शेतकऱ्यांनाही चांगले उत्पन्न मिळते. सध्या, मी दरवर्षी सुमारे 2,500 लिटर तेलाची विक्री करतो.
* लेमन ग्रासची लागवड: तुम्ही कमी खर्चात चांगले पैसे कमवू शकता
समीरच्या मते, जर एखाद्याला छोट्या प्रमाणावर लेमन ग्रास लागवड करायची असेल, तर ती एक एकर जमीनवर सुरू करता येईल. 15 ते 20 हजारांच्या खर्चामध्ये तुम्ही त्याची प्लाटिंग करू शकता. जर तुमच्याकडे थोडे अधिक बजेट असेल तर तुम्ही सुरुवातीला मशीन देखील स्थापित करू शकता. मशीनचे सेटअप 2 ते 2.5 लाख रुपयांमध्ये करता येते. एक एकर जमिनीवर लेमन ग्रास च्या लागवडीतून 5 टन पर्यंत पाने काढता येतात.
एक क्विंटल लेमन ग्रास एक लिटर तेल देते. त्याची किंमत बाजारात 1 हजार ते 1500 रुपयांपर्यंत आहे. म्हणजेच, तुम्ही पाच टन लेमन ग्रास पासून किमान 3 लाख रुपयांचा नफा कमवू शकता. जर तुम्ही एकत्रितपणे आंतरपिके अर्थात इतर पिके पिकवली तर तुम्ही जास्त कमाई करू शकता. जर तुमचे बजेट खूपच कमी असेल तर तुम्ही लेमन ग्रास ची पाने विकून देखील चांगले पैसे कमवू शकता. मोठ्या शहरांमध्ये त्याच्या पानांना चांगली मागणी आहे. अनेक स्टार्टअप्स ऑनलाइन लेमन ग्रास विकत आहेत.
