नगर सह्याद्री टीम : आपण अनेक अडचणीत सापडलेल्या लोकांच्या कथा ऐकल्या असतील कि ज्यांनी त्याही परिस्थितीवर मात करत आपले जीवन यशस्वी बनवले. आजही आपण अशीच एक प्रेरणादायी कहाणी पाहणार आहोत.
राजस्थानचा दुर्गाराम चौधरी वयाच्या 12 व्या वर्षी घरी कोणालाही माहिती न देता ट्रेनमध्ये बसला. त्यांना कुठे जायचे, काय करावे, कोठे रहायचे हे माहित नव्हते.
फक्त मनात होते की काहीतरी करावे लागेल. दीडशे रुपये घेऊन घराबाहेर पडले. आज ते दोन कंपन्यांचे मालक आहे, ज्यांची उलाढाल 40 कोटींपेक्षा जास्त आहे. ऐकुया कहाणी त्यांच्याच शब्दात दुर्गाराम चौधरी म्हणतात, माझे आईवडील दोघे शेती करीत असत. माझ्या लहानपणी मला असे वाटायचे की मला काहीतरी वेगळे करावे लागेल. राजस्थानमधील बरेच लोक व्यवसायासाठी दक्षिणेकडे जात असत.
त्या लोकांना पाहून एक दिवस मी घरी कोणालाही न सांगता अहमदाबादला जाणाऱ्या ट्रेनमध्ये बसलो. खिशात दीडशे रुपये होते. ट्रेनमधील काही लोक मुंबईला जाण्याविषयी बोलत होते, त्यांचे ऐकून मीही मुंबईला गेलो. 40 रुपये भाड्यासाठी गेले, जेव्हा मुंबईत पोहोचलो तेव्हा 110 रुपये जवळ होते.
एकेकाळी फुटपाथवर वास्तव्य करणारे दुर्गाराम आज दोन कंपन्यांचे मालक आहेत. जेव्हा ते 21 वर्षांचा होता तेव्हा त्याला जवळपास 10 वर्ष काम करण्याचा अनुभव आला होता. ते म्हणतात – मुंबईतले पहिले 6-7 महिने फुटपाथवर होते. सीपी टँकमध्ये एक मंदिर होते, मी तेथे वाटप केलेल्या प्रसादावर माझे पोट भरत असे. मंदिराला लागूनच आर्य समाजाचा हॉल होता, तेथे विवाह होत असत. तिथे वेटर म्हणून काम करण्यास सुरवात केली. एकाला लग्नात काम करण्यासाठी 15 रुपये मिळायचे. ही प्रक्रिया कित्येक दिवस सुरू राहिली. हॉलजवळ एक दुकानदार होता. माझे तरुण वय पाहून त्याने मला हाउस बॉय ची नोकरी दिली. तिथे अडीच वर्षे काम केले. घरी स्वयंपाक करणे आणि घर सांभाळणे तेथे शिकलो. मग तेथूनच डॉक्टरांच्या घरीही तेच काम सुरू केले.
“हे माझ्या मनात नेहमीच होतं की गावातल्या प्रत्येकाला हे समजेल की मी मुंबई येथे स्वयंपाक करायला आलो तर कुणीही माझा आदर करणार नाही, म्हणून स्वयंपाक करायचा नाही हे ठरवलं. मी स्वयंपाक सोडला आणि इलेक्ट्रीशियनच्या दुकानात काम करण्यास सुरवात केली. काही महिन्यांनंतर दुकान बंद झाले. दुकान ज्या इमारतीत होते
त्या वेळी तेथे व्हिनस कंपनीचे मालक गणेश जैन राहत होते. ते राजस्थानचेच होते. मॅडमचा काही परिचय होता, म्हणून तो त्याच्या घरी काम करत असे. मग तिथेच स्वयंपाक करण्यास सुरवात केली.एक दिवस मी त्यांना सांगितले की सर, मला ही स्वयंपाक करण्याची इच्छा नाही. मला काहीतरी शिकायचे आहे. म्हणून त्यांनी मला त्यांच्या कंपनीत कॅसेट पॅक करण्याचे काम दिले. तेथे दीड वर्ष नोकरी केली. काही पैसे जोडले होते, 1996 मध्ये नवीन नोकरीच्या शोधात ते काम सोडून दिले.
दुर्गारामने सांगितले- व्हीनसमध्ये काम करणार्‍या मॅडमने टी-सीरीज मध्ये काम करण्यास सुरवात केली. त्यांच्या संदर्भाने मला टी-सीरीजमध्ये काम मिळाले. तिथे मला कॅसेट मार्केट कळले. हे काम कसे केले जाते ते पाहिले. नोकरी करत असताना मला जाणवलं की नोकरीबरोबरच मी बाजारातून कॅसेटही विकत घेऊ शकतो आणि त्याही बाहेर विकू शकतो. मी नोकरीनंतरच्या काळात कॅसेटची विक्री करण्यास सुरुवात केली. रोज बाजारात जायचे 10-12 कॅसेट विकत घेतल्या आणि फुटपाथ वर विकल्या. हे काम चालू होते. एका कॅसेटला दहा ते पंधरा रुपये कमिशन मिळायचे.
काही महिन्यांनंतर एक लहान दुकानही भाड्याने घेतले. मग तेथून कॅसेटची विक्री सुरू केली. 2000 मध्ये, घर सोडल्यानंतर 9 वर्षानंतर, मी घरातील सदस्यांशी बोललो आणि त्यांना सांगितले की मी मुंबईत आहे आणि काम करतो.
2002 मध्ये मी टी-सीरीज सोडली, त्याचवेळी रिलायन्स कम्युनिकेशन सुरू होत होती. त्यांना अशी माणसे हवी होती की ज्यांना उद्योगाची समज आहे, निर्मात्यांशी समन्वय साधू शकेल. टी-सीरिजमध्ये काम करत असताना, माझा बऱ्याच निर्मात्यांशी, अभिनेत्यांशी संबंध आला होता. मला रिलायन्स येथे काम मिळालं. 2004 पर्यंत माझ्याकडे रिलायन्सच्या नोकरीसह दोन कॅसेटची दुकाने होती. ”
” 2005 मध्ये रिंगटोन आणि कॉलर ट्यूनचा ट्रेंड आला होता. एक गाणे लाखोंमध्ये डाउनलोड केले जायचे, परंतु सर्व गाणी बॉलिवूडची होती. मी गुजराती, राजस्थानी, भोजपुरी गाण्यांच्या कॅसेट वर्षानुवर्षे विकत होतो आणि त्या कॅसेट बॉलिवूड गाण्यांच्या कॅसेटपेक्षा जास्त विकल्या जायच्या. मग विचार केला बॉलिवूड गाणी इतकी डाऊनलोड होत असतात तर मग रीजनल किती होतील. ज्या लोकांकडून कॅसेट घेत होतो त्यांना सांगितले की, तुम्ही मला गाणी द्या, मी त्यांना डिजिटलमध्ये रूपांतरित करीन. ही गाणी फोनवर वाजतील. कित्येक दिवस कोणताही प्रतिसाद मिळाला नाही. ”
ते म्हणतात की 2006 मध्ये एक गुजराती गाणे निघाले, जे खूप चांगले गाजले होते. मी मेहसानाला पोहोचलो, ती तयार करणार्‍या कंपनीचा शोध घेत. तुम्ही मला या गाण्याचे हक्क द्या असे त्याला समजावून सांगितले. आम्ही हे डिजिटल वर हलवू.
नफा मिळो किंवा न मिळो पण तोटा काही होणार नाही हे त्यांना समजावून सांगितले. ते तयार झाले. आता समस्या अशी होती की मी नोकरी करीत होतो, म्हणून मी त्याच्याबरोबर करार करू शकत नव्हतो. मी हंगामा कंपनीशी बोललो. तिथे माझे काही मित्र होते. त्यांच्यामार्फत गुजरात कंपनीशी एग्रीमेंट केले. ते लोकही प्रादेशिक गाणे अपलोड करण्यास तयार नव्हते, माझ्या खूप रीक्वेस्टननंतर ते तयार झाले. दीड वर्षात ते गाणे 3 लाख 75 हजार वेळा डाउनलोड केले गेले. या डीलमध्ये मी 20 लाख रुपये रॉयल्टी मिळवली. 20 लाख रुपये गुजरात कंपनीला मिळाले आणि 30 टक्के कमिशन हंगामा कंपनीला देण्यात आले. ”
दुर्गाराम सांगतात – यानंतर हंगामा ने माझी सर्व सामग्री अपलोड करण्यास सुरवात केली. काही दिवसांनंतर त्याने मला नोकरीची ऑफरही दिली. मी म्हणालो की राजस्थान, गुजरातमधील माझे काम माझ्याकडे राहील या अटीवर मी हे काम करीन. त्यांनी मान्य केले. मी ज्या कंपनीचे गाणे हिट होते त्या कंपनीत पोहोचायचो . त्यांच्याशी बोलणी करून ते गाणे डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर आणायचो. हे सर्व करताना 2012 साल आले. युट्यूबचा जमाना आला होता. हंगामावाले लोक YouTube वर जायला फारसे उत्सुक नव्हते, म्हणून मी नोकरी सोडली आणि स्वतःची कंपनी सुरू केली.
“मग मला शून्यापासून सुरुवात करावी लागली,
कारण रीजनल मधील माझे सर्व पार्टनर हंगामाशी जोडले गेले होते. त्यानंतर मी त्या कंपनीच्या मालकांना भेटलो. त्यांना समजाविले की मी माझी कंपनी सुरू केली. आपण आपली सामग्री मला द्या, आम्ही आपल्याला यूट्यूब वर आणू. प्रत्येकाने मला पाठिंबा दिला. आम्ही अगदी जलद रीजनल कंटेंट यूट्यूबवर आणला. राजस्थानातून अनेक लहान कंपन्या हस्तगत केल्या. कोलकाता, आसाम, ओरिसा येथेही पोहोचलो. तेथील प्रादेशिक गाणी डिजिटल व्यासपीठावर आणली गेली. मी या कामासह एक अ‍ॅनिमेशन फर्म देखील सुरू केली. आज माझ्याकडे 65 कर्मचारी आहेत आणि दोन्ही कंपन्यांची एकत्रित उलाढाल 40 कोटींपेक्षा जास्त आहे. “
